VII-XIII. Yüzyıllarda İslam Dünyasında Bilginin Aktarımında Ve Ticari Faaliyetlerin Gelişiminde Haccın Rolü Üzerine Bir Değerlendirme

İslam’ın başlangıç yıllarından bu yana yerine getirilen hac ibadeti, her yıl dünyanın hemen her yerinden farklı ırk, renk ve dilde Müslüman’ı Mekke’de buluşturmaktadır. Hac ibadeti için yapılan bu buluşmada aynı zamanda farklı kültürler, düşünceler, ticari ve iktisadi teknikler ve davranış kalıpları tanınmakta, mallarla birlikte bir yerden başka bir yere aktarılmaktadır. VII. yüzyıldan itibaren sürekli genişleyen ve XIII. yüzyıla gelindiğinde Asya, Afrika ve Avrupa kıtaları üzerinde geniş bir coğrafyada hâkimiyet kuran İslam, hemen her yerde benzer siyasi, sosyal, ticari ve iktisadi kurumlar oluşturmuştur. Bu yüzyıllarda oluşup gelişen kurumlar, İslam coğrafyasında Müslüman ve gayrimüslim tüm fertler tarafından benimsenmiş ve asırlarca uygulanmıştır. Bu kurumların oluşması ve gelişmesinde farklı araçların ve olayların etkisi bulunmaktadır. Bunlardan biri de hacdır. Bu makalede haccın İslam toplumlarının ortak kurumlar etrafında bir araya gelmesindeki rolü ele alınmaktadır. Makalede hac, bilginin aktarımında ve yayılmasındaki; farklı toplumların kültürlerinin, coğrafyalarının ve tarihlerinin tanınmasındaki; yeni iktisadi ve ticari tekniklerin, kurumların ve davranış kalıplarının tanınmasındaki; malların uluslararası dolaşıma katılmasındaki yeri ile ele alınmaktadır.