Araştırma Yöntemi Olarak Söylem Çözümlemesi

Söylem çözümlemesi kısaca, çeşitli konumlarda geliştirilmiş metinlerin farklı söylem-yazım kalıpları ve çözümleme yaklaşımlarından yola çıkılarak incelenmesi olarak tanımlanabilir. Buna olanak sağlayan yöntemler farklı başlıklar halinde sıralanabilir. Söylem çözümlemesinde amaç, kişilerin öznel söylemlerinin mümkün olduğunca insanlığın ortak duygularıyla ifade edilebilmesini sağlamak için bir raporlama şeklinin tesisidir. Bilimsel faaliyette güvenilirlik kaygısıyla aynı verilerden aynı sonuçların üretilmesi beklenir. Bu beklenti yöntemde bazı standartları gerekli kılar. Bu çalışmada söylem çözümlemesi için literatürde raporlanmış yaklaşımlar ele alınmaktadır. Bu yaklaşımlar şu şekilde sıralanabilir iletişim etnografisi, eleştirel söylem çözümlemesi, etkileşimsel toplum dilbilim, çoklu ortam yaklaşımı, edim bilim, konuşma çözümlemesi, tür çözümlemesi. Bu yaklaşımlar açıklanmış ve ayrıca her biri için çeşitli örnekler verilmiştir. Çalışmayı gerekçelendiren iki araştırma hedefinin birincisi şu şekildedir. Akademik camiada son zamanlarda yükselen değer olarak ortaya çıkan söylem çözümlemesi yöntemi sosyal bilim araştırmalarında nasıl katkı sağlayabilir. İkincisi bu yöntemin kendine özgü format ve uyulması gereken kuralları var mıdır? Varsa bunlar nelerdir hangi durumlarda hangileri kullanılır ve nasıl örneklendirilebilir? Çalışmada bu çerçevede yedi farklı söylem çözümlemesi yaklaşımı açıklanmakta ve örneklendirilmektedir. Son kısımda ise güncel bir davadan esinlenerek bir örnek hazırlanmıştır. Bir dolandırıcılık vakasında mağdur ve bankacı arasında geçtiği ifade edilen kısa bir konuşmanın çözümlemesi yapılmaktadır.