Şükrü Mutlu KARAKOÇ
Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi (İSMUS), VIII/2 (2023), s. 21-37
Osmanlı modernleşme serüveni, bir imparatorluk olarak Osmanlı devletinin kurumsal ve kültürel dönüşüm sürecinden geçerek Cumhuriyet formunda modern bir ulus devlet yapısına geçişini ifade eder. Bu çalışmada Osmanlı’dan Cumhuriyet’e uzanan ulus devletleşme, imparatorluktan ulus-devlet yapısına geçiş ve bir ulusal kimlik etrafında modern bir devlet olarak Cumhuriyet Türkiyesi’nin teşekkül süreci ele alınmaktadır. Çalışmada cevabı aranan temel sorun şu soruyla çerçevelenmiştir: Farklı etnik, dinsel, mezhepsel unsurlardan oluşan Osmanlı imparatorluk yapısı, modern/merkezi devlet arayışı etrafında nasıl bir dönüşüm süreci geçermiştir? Başka bir ifadeyle, Osmanlı imparatorluk yapısı nasıl ulus devlete dönüşmüştür? Çalışma şu temel teze dayanmaktadır: Osmanlı çok uluslu imparatorluk yapısı, 19. yüzyılın ortalarından başlayarak “millet-i hakime, eşitlik (müsavat) ve Türklük” tartışmaları üzerinden Türk ulusal kimliği etrafında tanımlanan merkezi bir ulus devlet formuna dönüşmüştür. Bu merkezileşme süreci ilk zamanlarda Osmanlılık üst kimliğine dayalı bir ortak kimlik etrafında biçimlenirken Cumhuriyet’e gelirken Türklük üst kimliğine dayalı ortak bir kimlik çerçevesinde şekillenmiştir.
